سومین همایش سالیانه‌ی انجمن علمی رواندرمانی ایران
اعتماد: سازه‌ای روانی در گستره‌ی زندگی
این همایش که قرار بود در تاریخ ٧ تا ٩ اسفندماه ١٣٩٨ برگزار شود به دلیل شروع همه‌گیری کووید 19 به تعویق افتاد و در زمستان 1399 به‌صورت اینترنتی برگزار شد.
در این لینک می‌توانید اطلاعیه‌ی تعویق همایش را مطالعه کنید.
پیام رییس همایش (دکتر سامان توکلی)
روزها آمدند، بودند و رفتند، از چنین روزهایی در سال قبل که سرگرم تدارک «سومین همایش سالیانه‌ی انجمن علمی رواندرمانی ایران» بودیم. قصد داشتیم در این همایش به موضوع «اعتماد» بپردازیم و جایگاه‌اش در گستره‌ی زندگی انسان. درست وقتی همه کار انجام شده بود و آماده‌ی برگزاری همایش و دیدن حاصل زحمات چندماهه‌ی هم‌کاران بودیم، «کرونا آمد». قریب یک سال است که زندگی‌مان تحت تأثیر این همه‌گیری است و جان‌های عزیزی را از دست داده‌ایم. اکنون که این سطور را می‌نویسم، بیش از ۵٧ هزار نفر از هم‌میهنان و شماری از هم‌کاران خود، و بیش از دو میلیون نفر از هم‌نوعان خود را در جهان از دست داده‌ایم.
گویی این همه‌گیری آمده است تا جهان را درنَوَردد؛ و از سویی، «فقدان» و «عدم قطعیت» در زندگی و «ناتوانی» انسان مدرن در مقابله با مخاطرات طبیعت را آشکارتر از همیشه برای‌مان به نمایش بگذارد، و از سویی، یادآوری‌مان کند که برای برگذشتن و «جان به در بردن» از این بلایا و مخاطرات راهی نداریم جز «هم‌بستگی». آمده است تا یادآوری‌مان کند که فارغ از مرزهای جغرافیایی و نژادی و طبقاتی و ایدئولوژیک و سیاسی، همه‌ی ما انسان‌ها مسافران یک کشتی هستیم، اندام‌هایی در یک بدن واحد که خوش‌بختی، و حتا سلامت و جان‌مان، به هم بسته است. جلوه‌ی عینی این کلام سعدی شیرازی که:
«بنی‌آدم اعضای یک‌دیگرند
که در آفرینش ز یک گوهرند.
چو عضوی به درد آوَرَد روزگار
دگر عضوها را نمانَد قرار»
همه‌گیری جهانی کووید-١٩ به مفهوم «هم‌بستگی انسانی» جلوه و نمودی عینی داد. دانستیم که اگر مراقب سلامت خود نباشیم، نه فقط خود، بل‌که دیگران را هم مبتلا می‌کنیم: مبتلا و حامل درد و رنج و بیماری و مرگ برای خود و دیگری. اگر در این شرایط سخت از دیگرانی که به سبب سن یا بیماری یا وضعیت شغلی یا اقتصادی در معرض خطر یا مجبور به عدم رعایت ملاحظات بهداشتی می‌شوند مراقبت نکنیم، نه فقط آنان، بل‌که خودمان نیز در معرض خطر خواهیم بود. این‌جا است که مفهوم «هم‌بستگی» و «مسؤولیت اجتماعی» مجالی برای بروز می‌توانست بیابد. از این منظر، شاید بتوان گفت کووید-١٩، نه فقط بروز عینی و حتا «چشم‌زننده‌ای» برای «از دست دادن و فقدان» و «عدم قطعیت در زندگی» بود، بل‌که مفهوم «اعتماد» و «بی‌اعتمادی» را نیز به شکلی دیگر بر صحنه‌ی زندگی‌مان آورد.
از همان نخستین روزها تاکنون، جلوه‌های مختلف «اعتماد» و «بی‌اعتمادی» در بستر همه‌گیری کووید-١٩ خود را نشان داده‌اند. اعتماد و بی‌اعتمادی مردم به یک‌دیگر، مردم به دولت‌ها، دولت‌ها به یک‌دیگر، و دولت‌ها به مردمِ خود. پرسش‌هایی که، فارغ از دلیل ایجاد و پاسخ‌شان، نمودی از ترکیب «اعتماد و بی‌اعتمادی» در زمانه‌ی کرونایی‌مان بوده‌اند: «آیا چینی‌ها بروز نخستین موارد بیماری را به موقع اعلام کرده بودند یا آن را مدت‌ها مخفی کردند؟ آیا در کشورمان در اعلام نخستین موارد بیماری تعلل صورت گرفت؟ آیا در کشورهای گوناگون، سیاست‌های سلامت در زمینه‌ی پیش‌گیری از همه‌گیری به درستی تعیین و اجرا شد یا در جاهایی تحت تأثیر سیاست و اقتصاد بود؟ آیا به آمارهای ابتلا و مرگ و میر بر اثر همه‌گیری در کشورهای مختلف باید اعتماد کرد؟ آیا باید به این موضوع اعتماد کرد که افراد مبتلا خود را قرنطینه می‌کنند تا از دیگران و جامعه محافظت کنند؟ آیا به داروها و درمان‌های توصیه‌شده باید اعتماد کرد؟ آیا واکسن‌های معرفی‌شده مراحل تحقیقاتی خود را به درستی طی کرده‌اند و می‌توان به اثربخشی و بی‌خطری‌شان «اعتماد» کرد؟ آیا همه‌گیری کووید-١٩ یک جنگ بیولوژیک بود؟ آیا ممکن است قدرت‌هایی بخواهند با ارسال واکسن‌هایی غیرمطمئن برای مردمان کشورهایی دیگر مشکلی ایجاد کنند؟ آیا وقتی به خیابان می‌روم اعتماد کنم که هم‌شهریان‌ام ملاحظات بهداشتی را رعایت می‌کنند تا از ما و خودشان مراقبت کنند؟» هنوز فرصت بیش‌تری نیاز داریم تا به ابعاد مختلف این پدیده در ذهن‌مان و در روابط‌مان، از روابط فردی تا بین‌فردی و در ابعاد بزرگ اجتماعی و بین‌المللی، بپردازیم.
پیام دبیر اجرایی همایش (دکتر غلامرضا ترابی)
اعتماد یکی از نخستین مفاهیمی است که بشر در زندگی اجتماعی خود با آن روبه‌رو است. کیفیت تعامل بین کودک و والد در ابتدای زندگی از مهمترین عوامل شکل‌گیری جهان‌بینی و شخصیت ما است. رفتار متناقض با کودک، بی‌توجهی، غفلت یا آزار‌های روانی و جسمی می‌تواند مانع شکل‌گیری اعتماد در کودک شود که این امر منجر به احساس ناامنی و بدبینی در وی خواهد شد. شرط شکل‌گیری جامعه‌ای رو به رشد وجودِ اعتماد بین افراد جامعه و سازمان‌ها و ساختارهای اجتماعی است.
اعتماد را می‌توان یکی از مهمترین سرمایه‌های اجتماعی قلم‌داد کرد، اما شکل‌گیری اعتماد محدود به ابتدای زندگی و تعامل والد و کودک نیست. نحوه‌ی برخورد گروه‌های اجتماعی، سازمان‌های اجتماعی و ساختارهای کلان نیز در شکل‌گیری یا تخریب این سرمایه به شدت مؤثرند. توجه به خواسته‌های افراد جامعه، مبارزه با شکاف طبقاتی، شفافیت در روال‌ها، پرهیز از اعمال تبعیض‌های قومی، نژادی، جنسیتی، جغرافیایی و غیره از سوی سازمان‌های اجتماعی می‌تواند به تحکیم اعتماد در جامعه منجر شود. اعتماد به عنوان یک سرمایه‌ی اجتماعی نقش انکارناپذیری در رفاه اجتماعی، سلامت و بهره‌وری دارد.
مقایسه‌ی وضعیت اعتماد در سراسر جهان حاکی از ناهمگونی بسیار گسترده میان کشورها است. در یک سوی طیف، بیش از ۶۰ درصد از افراد جمعیت مورد مطالعه در کشورهایی مانند نروژ، سوئد و فنلاند بر این باورند که به مردم می‌توان اعتماد کرد؛ اما در سوی دیگر طیف، در کشورهایی مانند کلمبیا، برزیل، اکوادور و پرو، کم‌تر از ۱۰ درصد افراد چنین نگرشی دارند. برای کشورمان داده‌ی دقیقی نداریم، اما همین داده‌های موجود متأسفانه چندان امیدوارکننده نیستند؛ لذا باید چاره‌ای بیاندیشیم و با بررسی‌های علمی مناسب در راستای یافتن ریشه‌های آن تلاش کنیم. سازمان‌های خُرد و کلان ما باید با آموزش و گسترش اخلاق حرفه‌ای و رعایت حقوق شهروندان و افزایش مسؤولیت‌پذیری هنگام بروز مشکلات و هم‌چنین افزایش شفافیت در تصمیم‌گیری‌های کوچک و بزرگ به افزایش اعتماد کمک کنند؛ هم‌چنین، تغییرات سریع و ناهم‌آهنگ در برخی از تصمیم‌گیری‌های کلان نیز می‌تواند منجر به کاهش اعتماد در جامعه شود.
بی‌اعتمادی گاهی مطلوب بوده و بی‌اعتمادی سالم می‌تواند منجر به حفاظت فرد از آسیب شود. چه‌گونگی پاسخ جامعه به این بی‌اعتمادی، شرط شکل‌گیری صحیح یک ارتباط اجتماعی سالم است. این مسأله پیچیدگی مفهوم اعتماد را بیش‌تر می‌کند؛ لذا بر آن شدیم تا با برگزاری همایش «اعتماد: سازه‌ای روانی در گستره‌ی زندگی» توجه پژوهشگران عرصه‌های روان‌پزشکی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی را به این مفهوم جلب کنیم.
هدف این همایش پوشش تمامی جنبه‌های روان‌شناسی و اجتماعی اعتماد و بررسی شکل‌گیری اعتماد در سیر رشد شخصیت، عوامل ایجاد اعتماد و بی‌اعتمادی در رابطه‌های بین‌فردی، زوج‌ها، خانواده و بین‌نسل‌ها بوده و از منظر روان‌شناسی اعتماد در رابطه‌ی درمانی مهمترین فاکتور پیش‌بُرد درمان است که با ارتقای اصول اخلاقی، چارچوبی امن برای بیمار فراهم می‌شود تا بیمار بتواند با شکل‌گیری یک رابطه‌ی درمانی، روند تغییر را شروع کند. بررسی ریشه‌های فرهنگی اعتماد و بی‌اعتمادی نیز امری مهم است؛ زیرا ویژگی‌های خاص فرهنگی هر جامعه منجر به برداشت متفاوتی از مفهوم اعتماد و کارکرد آن می‌شود.
امیدواریم که این همایش، فضایی برای تبادل اطلاعات بین دانشمندان و سیاست‌گذاران فراهم کند و خروجی آن بتواند کمکی برای متخصصان رواندرمانی و سیاست‌گذاران اجتماعی باشد.
اعضای شورای سیاست‌گذاری (به ترتیب حروف الفبا):
دکتر مهرداد افتخار
دکتر مرتضی امامی پارسا
دکتر عباس امید
دکتر غلامرضا ترابی
دکتر سامان توکلی
دکتر بهروز دولتشاهی
دکتر محمدرضا شالبافان
دکتر فرهاد طارمیان
دکتر ناصر گودرزی
دکتر نهاله مشتاق
دکتر شبنم نوحه‌سرا
سخنرانان مدعو:
اسامی سخنرانان مدعو در سومین همایش سالیانه‌ی انجمن علمی رواندرمانی ایران، به ترتیب حروف الفبا:
۱- دکتر سلمان اختر
۲- دکتر مهرداد افتخار
۳- دکتر نورمحمد بخشانی
۴- دکتر حمید پورشریفی
۵- دکتر توبیاس تایسمن
۶- دکتر مهدی تهرانی‌دوست
۷- دکتر سیمین حسنیان
۸- دکتر هادی خانیکی
۹- دکتر مصطفی حمدیه
۱۰- دکتر کِیت دابسون
۱۱- دکتر منیژه دانش‌پور
۱۲- دکتر رضا زمانی
۱۳- دکتر علی صاحبی
۱۴- دکتر فربد فدایی
۱۵- دکتر محمود گلزاری
۱۶- دکتر احمد مروارید
۱۷- دکتر آذرخش مکری
۱۸- دکتر سیدحسن موسوی چلک
۱۹- دکتر حمیدرضا نقوی
۲۰- دکتر محمدتقی یاسمی
اسامی سخنرانان سمپوزیوم‌ها
اسامی سخنرانان سمپوزیوم‌ها در سومین همایش سالیانه‌ی انجمن علمی رواندرمانی ایران، به ترتیب حروف الفبا:
۱- دکتر شیرین احمدنیا
۲- دکتر حسین پاینده
۳- دکتر علی پوررمضانی
۴- دکتر میثم پورغلامی
۵- دکتر محمد توکل
۶- دکتر علی دانشورکیان
۷- دکتر بهروز دولتشاهی
۸- دکتر عباس ذبیخ‌زاده
۹- دکتر کتایون رازجویان
۱۰- دکتر شهاب‌علی شیرخدا
۱۱- دکتر مهدی شیرزادی‌فر
۱۲- دکتر منصوره‌سادات صادقی
۱۳- دکتر رضا صفری شالی
۱۴- دکتر هما ضرابی
۱۵- دکتر فرهاد طارمیان
۱۶- دکتر غلامرضا غفاری
۱۷- دکتر هما محمدصادقی
۱۸- دکتر جواد محمودی قرایی
۱۹- دکتر علی مظاهری
۲۰- دکتر فرشته موتابی
۲۱- دکتر شکوفه موسوی
۲۲- دکتر میرطاهر موسوی
۲۳- دکتر نسیم نکویی شجاع
۲۴- دکتر شبنم نوحه‌سرا
۲۵- دکتر ربابه نوری
۲۶- دکتر حمید یعقوبی
کمیته‌ی اجرایی همایش به ترتیب حروف الفبا
دکتر گیلدا رجبی دماوندی
سرکار خانم دکتر سمانه کریمان
دکتر حمیده سادات صدر‌عاملی
سرکار خانم دکتر مریم فارسی‌نژاد
سرکار خانم سیمین قربانی
دکتر سوده محبی
مهندس کیارش مهبد
دکتر نسیم نکویی شجاع
مهندس آراد وارسته
