اعتماد از دیدگاه شناختی-رفتاری

لویکی و ویتهوف (٢٠٠٠) اعتماد را «باور و تمایل فرد به عمل بر اساس گفته‌ها، اعمال و تصمیمات شخص دیگر» توصیف کرده‌اند.

توانایی فرد برای اعتماد به دیگری بر پایه‌ی یكی از سه عنصر اصلی استوار است كه اولی ریشه در شخصیت فرد دارد، یعنی سیستم باوری كه از طریق تجربه‌های زندگی شخصی ایجاد می‌شود.

دوم، اعتماد ممکن است مبتنی بر مجموعه‌ای از قوانین و هنجارها باشد که توسط نهادها/ جامعه تعیین شده است.

سوم، اعتماد ممکن است مبتنی بر تجربیات درون یک رابطه‌ی معین باشد.

هم‌چنین، اعتماد در دو حیطه‌ی عمده‌ی حرفه‌ای و شخصی رخ می‌دهد. روابط حرفه‌ای به‌ طور عادی وظیفه‌محور و به دنبال رسیدن به اهداف است، در حالی که روابط شخصی بیش‌تر با زمینه‌ی اجتماعی/ عاطفی سروکار دارد و به خود رابطه متمرکز می‌شود.

انواع اعتماد

لویکی و ویتهوف اعتماد را به دو نوع تقسیم می‌کنند: «اعتماد مبتنی بر حساب» و «اعتماد مبتنی بر شناسایی».

در اعتماد مبتنی بر حساب، که بیش‌تر مربوط به محل کار است، افراد تمایل دارند که از طریق سیستم پاداش/ تنبیه فعالیت کنند. ارزش انجام یک کار یا هدف بر اساس رضایت شخصی تعیین نمی‌شود، بل‌که بیش‌تر به‌دلیل پی‌آمدهای انجام آن کار است. افراد هم‌چنین ممکن است برای محافظت از شهرت خود اقدام به انجام این کار کنند. در اعتماد مبتنی بر حساب، اعتماد بسیار آهسته و قدم به قدم ایجاد می‌شود. با این حال، اگر یک اشتباه رخ دهد، ممکن است فرد را چندین قدم به عقب برگرداند؛ و در نتیجه باید دوباره شروع به ایجاد اعتماد کند.

در مقابل، «اعتماد مبتنی بر شناسایی» بیش‌تر در زمینه‌های شخصی دیده می‌شود، اگرچه ممکن است تا حدودی در روابط حرفه‌ای نیز به وجود آید.

در اعتماد مبتنی بر شناسایی، دو طرف انتظارات یک‌دیگر را می‌شناسند و درک می‌کنند. با گذشت زمان، آنان این توانایی را پیدا می‌کنند که بدانند دیگری در یک شرایط معین چه می‌خواهد و در مواقع خاص، عمل مطلوبی را برای یک‌دیگر انجام می‌دهند. غالباً این افراد ارزش‌های مشترکی با هم دارند و چشم انداز مبتنی بر منافع متقابل دارند و با گذشت زمان قادر به ایجاد یک هویت گروهی هستند. اگر این نوع رابطه بتواند در محیط کار ایجاد شود، کار کردن برای طرفین به عنوان یک تیم و هم‌چنین درک انتظارات، اهداف و نیازهای یک‌دیگر بسیار ساده‌تر خواهد بود.

حمید امیری

منبع:

Lewicki R.J. & Wiethoff C. (2000). Trust, Trust Development, and Trust Repair. In. Deutsch M. & Coleman P.T. (Eds.), The handbook of conflict resolution: Theory and practice (p. 86-.107). San Francisco, CA: Jossey-Bass