آیا تلفن همراه شما می‌تواند درمانگرتان باشد؟

دوست؟ کتاب؟ روزنامه؟ قدم‌شمار و کالری‌شمار؟ فروشگاه و خرید؟ سرگرمی؟

در جهانی که گوشی‌های هوشمند کاربردهای زیادی در زندگی روزمره و حتی حرفه‌ای ما پیدا کرده‌اند، سخن از اپلیکیشن‌های خودمراقبتی برای مشکلات روان نیز موضوع دور از ذهنی نیست. چنان‌که هم‌اکنون اپلیکیشن‌های بی‌شماری با چنین هدفی با هزینه‌ی کم یا رایگان برای درمان‌های شناختی رفتاری، تعهد و پذیرش و مانند آن برای اختلالات گوناگون از جمله اعتیاد، افسردگی و اضطراب قابل دانلود و نصب روی گوشی است.
اپلیکیشن‌هایی که خُلق شما را روی نمودار می‌برند، به دفترچه‌ی تکالیف شناختی شما تبدیل می‌شوند و تمرین‌های رفتاری برای تغییر عادت‌های ناکارآمد شما ارسال می‌کنند.

با وجود گستردگی و تنوع این ابزارهای نوین در حیطه‌ی سلامت روان، هنوز مطالعات نظام‌مندی نتوانسته است کارآیی آنها را نشان دهد و چالش‌ها و اختلاف‌نظرهای زیادی پیرامون استفاده‌ی درست از آنها وجود دارد.

به باور عده‌ای از متخصصان، استفاده از اپلیکیشن‌های روی گوشی، گزینه‌ی مناسبی برای درمان به شمار می‌آید، برای گروهی از افراد که به هر دلیلی، از جمله شرم فراوان، نداشتن هزینه یا زمان کافی، معلولیت یا سایر دلایل، توان حضور فیزیکی در جلسه‌ی روان‌درمانی را ندارند. اپلیکیشن‌ها ممکن است بتوانند فضای امن و محرمانه‌ای پیش آورند تا خلأ موجود در دست‌رسی افراد به خدمات سلامت روان را با هزینه‌ی کم پر کنند.

از سوی دیگر، متخصصانی هستند که معتقدند “تغییر” تنها در فضای ارتباط با دیگری، فضایی عاطفی و همدلانه قابل دستیابی است و نه در فضای مجازی.

این متخصصان می‌گویند حتی در آینده هم نمی‌توان به جای‌گزینیِ کل فرآیند روان‌درمانی با اپلیکیشن‌ها دل بست، بلکه حداکثر می‌توان انتظار داشت که این اپلیکیشن‌ها به ابزاری مکمل در کنار جلسات حضوریِ درمان، مثلاً در فواصل جلسات، تبدیل شوند.

ضمن این که نمی‌توان از فواید این اپلیکیشن‌ها صرف‌نظر کرد، هشدار در مورد نحوه‌ی درست استفاده از آنها نیز ضرورت دارد؛ چرا که ممکن است دست‌رسیِ آسان به آن‌ها باعث اکتفا به آن‌ها و عدم دریافت ارزیابی و درمانِ فردویژه به افراد شود.

تنظیم:

دکتر فرنوش صفوی‌فر
روانپزشک