دکتر علی صاحبی؛ معرفی و خلاصه‌ی سخن‌رانی

معرفی

دکتر علی صاحبی متولد سال ۱۳۴۳ در شهر گرگان است. دوره‌ی کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در «دانشگاه تهران» گذراند و در سال 1375 در رشته‌ی روان‌شناسی بالینی از «دانشگاه نیو ساوث ولز» درجه‌ی دکتری گرفت، و در 1377 دوره‌ی پسادکتری خود را در اختلالات وسواس در کلینیک اختلالات اضطرابی «دانشگاه سیدنی» گذراند.

دکتر صاحبی دوره‌های رسمی «شناخت‌درمانی» را زیر نظر آلبرت آلیس گذراند و گواهی رسمی «طرحواره‌درمانی» را از جفری یانگ گرفت. مدت هشت سال به عنوان استاد روان‌شناسی بالینی در «دانشگاه فردوسی» مشهد فعالیت کرد، و در سال 2006 به «جنبش روان‌شناسی مثبت‌نگر تئوری انتخاب» و «مؤسسه‌ی واقعیت‌درمانی ویلیام گلسر» پیوست، و اکنون به عنوان مربی ارشد و عضو هیأت علمی این مؤسسه فعالیت می‌کند.

دکتر صاحبی در سال 2008 با دریافت مجوز رسمی از دکتر ویلیام گلسر، «مرکز آموزش واقعیت‌درمانی ایران» را بنیان‌گذاری کرد. «مؤسسه‌ی آموزش تئوری انتخاب ایران» عهده‌دار آموزش‌های رسمی «مؤسسه‌ی بین‌المللی ویلیام گلسر» است، و تئوری انتخاب و کاربست‌های آن در مشاوره، آموزش و پرورش و مدیریت را در سراسر ایران ارایه می‌کند. از او، تاکنون، بیش از ۴۸ کتاب و ۴۴ مقاله به چاپ رسیده است.

دکتر علی صاحبی از سال ۱۹۹۲ در سیدنی استرالیا زندگی می‌کند، و از ۱۰ سال پیش هر سال بین ۴ تا 6 ماه را در ایران به کار آموزش‌های تخصصی روان‌شناسی مشغول است.

.

خلاصه‌ی سخن‌رانی

«اعتماد و کنشگری اجتماعی: نقش اعتماد در امید یا درماندگی اجتماعی»

علی‌رغم توجه عمومی به مفهوم اعتماد، و به طور اخص اعتماد اجتماعی، مطالعات اندکی به طور دقیق آن را مورد بررسی قرار داده‌اند، و مهم‌تر این که از دیدگاه‌های بین‌رشته‌ای بسیار کم‌تر به این موضوع پرداخته شده است. در چهار رشته‌ی اقتصاد، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، و روان‌شناسی، مفهوم اعتماد جایگاهی مهم دارد و به طور مبسوط به آن پرداخته شده است. بازار، جامعه‌ی مدنی، دولت‌ـ‌‌ملت، و شخصیت افراد کانون توجه هر یک از این شاخه‌های علمی است.

اعتماد، به عنوان یکی از مؤلفه‌های سرمایه‌ی اجتماعی، منبعی ضروری برای بازسازی جوامع پرتنش و چالش‌زا، و عامل ترفیع‌دهنده‌ی رشد و توسعه در جوامع بسامان محسوب می‌شود. عوامل تشکیل‌دهنده‌ی اعتماد، و پی‌آمدهای حضور یا عدم حضور آن در شکل‌دهی به سرمایه‌ی اجتماعی نیز نقشی مهم ایفا می‌کند. با تمام تفاوتی که برداشت‌های اقتصادی، جامعه‌شناختی، علوم سیاسی و روان‌شناسی با هم دارند، تقریباً تمام پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اعتماد اجتماعی اثرات سودمندی بر بازار و محیط کار، اجتماعات، مؤسسه‌ها و تشکیلات حکومتی، افراد، و البته ملت‌ها دارد. بر اساس پژوهش‌های بین‌رشته‌ای، اعتماد از جمله متغیرهای مهمی است که روابط انسانی را در تمام سطوح خود تحت تأثیر قرار می‌دهد. به ویژه، امید، رواداری و مشارکت را در روابط بین دولت‌ها، بین اقوام و گروه‌های اقلیت و اکثریت، خریداران و فروشندگان، بیمار و درمانگر، والدین و فرزندان، معلم و دانش‌آموزان تسهیل کرده، و هم‌چنین، باعث فضیلت‌های اجتماعی، از قبیل رابطه‌ی متقابل (مقابله به مثل)، صداقت و درست‌کاری، تعهد و وفاداری، اعتبار و نوع‌دوستی و امیدواری می‌شود (فوکویاما، ۱۹۹۵).

از سوی دیگر، بی‌اعتمادی حس شهروندی را تحلیل برده، و از طریق فرسودگی و زوال ایمان مردم نسبت به تشکیلات حکومتی و یک‌دیگر، باعث می‌شود افراد از هم‌کاری و مشارکت پرهیز کرده، و مشروعیت و توان نهاد‌های حکومتی برای عمل در جهت منافع مردم زیر سؤال می‌رود. این موضوع به ناامیدی و درماندگی اجتماعی منتهی می‌شود که برای فرد، بازار، دولت و اجتماع مخرب و آسیب‌زننده است.

در این سخن‌رانی به دنبال آن‌ایم که مفهوم اعتماد را در رابطه با امید و درماندگی اجتماعی از دیدگاه علم اقتصاد، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و روان‌شناسی مرور کرده، و از دیدگاه روان‌شناسی به پرسش‌های زیر پاسخ دهیم:

  • مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده‌ی اعتماد کدام‌اند؟
  • چه عوامل و شرایطی باعث افزایش یا کاهش اعتماد اجتماعی می‌شود؟
  • چه رابطه‌ای بین اعتماد و امید و درماندگی اجتماعی وجود دارد؟
  • چه نسبتی بین اعتماد و سرمایه‌ی اجتماعی وجود دارد؟ رابطه‌ی تئوریک آن‌ها با هم چه‌گونه است؟
  • راه‌های ارتقای اعتماد و متعاقب آن امیدواری اجتماعی در شرایط کنونی جامعه‌ی ایران کدام است؟