اعتماد یا بی‌اعتمادی
در واقع، اعتماد تجربه‌ای است که به تنهایی نه خوب است و نه بد. این حس به خودی خود نه مزیت محسوب می‌شود و نه عیب. با این حال، غالب اوقات نظریه‌پردازان از آن به عنوان یک امکان و پدیده‌ای مثبت در شکل‌گیری روابط یاد می‌کنند.
با نگاهی عمیق‌تر به این موضوع متوجه می‌شویم که اعتماد همیشه هم پدیده‌ای مثبت نیست. آن چه که مشخص است، این است که فردی که به پدیده‌ای اعتماد می‌کند خود را در وضعیتی قرار می‌دهد که ممکن است منجر به شکل‌گیری تجربه‌ای مثبت و رشد‌دهنده شود یا همراه با عواقبی جدی و جبران‌ناپذیر باشد. در حقیقت، این موقعیت و شرایط است که تعیین‌کننده‌ی سودمندی حس اعتماد است.
به عنوان مثال، در شرایطی که بین مدیران و کارمندان و یا گروهای قومی، مذهبی و نژادی، علاقمندی‌های اساسی بسیار متفاوت هستند و تعارض و اختلاف نظر بالایی وجود دارد، اعتماد به شدت کاهش یافته و جنبه‌ی مراقبتی افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، فرد و گروه در مقابل آسیبِ احتمالی به شدت مراقب و گوش‌به‌زنگ می‌شوند.
درست است که اکثر مواقع نبود حس اعتماد مانع از شکل‌گیری روابط و پیش‌رفت آن‌ها می‌شود ولی این امر همیشه هم درست نیست. چرا که خودِ بی‌اعتمادی به‌طور خاص ممکن است پایه‌ی اصلی شکل‌گیری خیلی از روابط و سازمان‌های موفق باشد. گامبتا (١٩٩۴) به بررسی نقش و تأثیر بی‌اعتمادی در شکل‌گیری، ثبات، قدرت و تأثیرگذاری گروهای مافیا می‌پردازد. به نظر او، مافیا جزو بهترین نمونه سازمان‌هایی است که حول محور بی‌اعتمادی شکل گرفته‌اند.
این در حالی است که بعضی از نویسندگان هم‌چون داسگوپتا (١٩٨٨) معتقدند که اعتماد بین‌فردی، فرد را شکننده کرده و در وضعیت آسیب قرار می‌دهد. از نظر او، خود اعتماد هم بسیار حس شکننده‌ای است، زیرا به سختی در روابط شکل می‌گیرد و به سادگی نابود می‌شود.
افراد سرمایه‌گذاری روانی عظیمی در شکل‌گیری روابط و سازمان‌ها می‌کنند. صرف زمان و انرژی زیاد بر روابط، موجب شکل‌گیری و افزایش حس اعتماد بین افراد می‌شود. این در حالی است که خطر جدی مورد خیانت واقع شدن نیز همیشه و در همه حال وجود دارد. همان طور که واضح است، اعتماد یا بی‌اعتمادی وضعیتی بسیار پیچیده در روابط انسانی است؛ و شخصی که این خطر را به جان می‌خرد که در رابطه متصل بماند و اعتماد کند، همانند بند‌بازی است که بر روی طناب راه می‌رود و هر لحظه امکان سقوط وی وجود دارد.
شیدا ذکاییه
منبع:
Levi, M. (1996). A state of trust (pp. 77-101). European University Inst
